مسمومیت دارویی
مسمومیت دارویی یکی از متداولترین انواع مسمومیت هاست. استفاده بیش از حد مجاز هر دارو یا مادهای میتواند باعث این نوع از مسمومیت شود. سن بیمار، نوع بیماری و همچنین مکانیزم دفع دارو از بدن از نکاتی است که باید در تجویز و مصرف داروها حتما مورد توجه قرار بگیرند. برای مثال فردی که کلیهاش دچار مشکل است، نمیتواند داروهایی که از طریق کلیه دفع میشوند را مصرف کند و اگر از چنین داروهایی حتی در دوز پایین استفاده کند دچار مسمومیت میشود. حتی گاهی مصرف مداوم داروهای به ظاهر بیخطر باعث میشود به مرور زمان مقدار این ماده در بدن به بیش از حد مجاز برسد و فرد را با علائم مسمومیت دارویی مواجه کند.
انواع مسمومیت دارویی :
- مسمومیت سهوی : معمولا کودکان و حتی در برخی موارد بزرگسالان و افراد کهنسال قربانی این نوع از مسمومیت هستند که اشتباهی دارو مصرف می کنند.
- مسمومیت عمدی : در این نوع مسمومیت افراد آگاهانه و عمدی دارو را بیش از حد مصرف میکنند.
علائم مسمومیت دارویی :
- مشکلات مربوط به علائم حیاتی (ضربان قلب، ضربان قلب، میزان تنفس، فشارخون)
- خواب آلودگی، گیجی و کما
- پوست خنک و عرق کرده، صورت رنگ پریده
- درد مزمن ناشی از آسیب ریوی، تنگی نفس
- درد شدید معده و دردهای شکمی
- حالت تهوع، استفراغ، اسهال
- کبودی لبها یا نوک انگشتان
- بعضی داروها مثل آتروپین و امثال آن موجب گشادی مردمک چشم میشوند.
تداخلات دارویی :
تداخل دارویی به وضعیتی گفته میشود که در آن اثر یک دارو به دلیل وجود دارو یا داروهای دیگر تغییر میکند. این تغییر ممکن است به صورت افزایش یا کاهش اثر دارو، تغییر در سرعت جذب، توزیع، متابولیسم یا دفع دارو باشد. تداخلات دارویی میتوانند بین داروهای مختلف، بین دارو و غذا ، بین دارو و شرایط محیطی رخ دهند. برخی تداخلات باعث کاهش اثربخشی درمان و برخی دیگر ممکن است باعث بروز عوارض جانبی جدی شوند.
انواع تداخلات دارویی :
- تداخل دارو با دارو (DDI) :
هنگامی که دو یا چند دارو به طور همزمان مصرف میشوند و با یکدیگر واکنش نشان میدهند. این واکنشها میتواند اثرات داروها را تقویت یا تضعیف کند یا منجر به بروز عوارض جانبی دیگری شود.
- تداخل دارو با غذا :
برخی غذاها و نوشیدنیها با داروها واکنش نشان میدهند. مثلا گریپفروت میتواند آنزیمهای کبدی را که برای متابولیسم بسیاری از داروها ضروری هستند، مهار کند و در نتیجه، غلظت دارو در خون افزایش یابد.
- تداخل دارو با مکملهای گیاهی:
برخی از مکملهای گیاهی و ویتامینها میتوانند با داروها تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، سنت جان ورت (گیاه علف چای) اثربخشی داروهای ضد افسردگی و ضد بارداری را کاهش میدهد.
- تداخل دارو با شرایط پزشکی خاص :
برخی از بیماریها نیز عملکرد داروها را تغییر میدهند. به طور نمونه، بیماران مبتلا به نارسایی کبدی یا کلیوی ممکن است نتوانند داروها را به درستی متابولیزه کنند که این مسئله منجر به تجمع داروها در بدن و بروز عوارض جانبی میشود.
تداخل دارو با عوامل ژنتیکی :
تفاوتهای ژنتیکی بر نحوه متابولیسم و واکنش بدن به داروها تأثیر میگذارد. برخی افراد به دلیل تفاوتهای ژنتیکی در آنزیمهای متابولیز کننده داروها، واکنشهای متفاوتی به داروها نشان میدهند.
تداخلات دارویی کشنده :
- ترکیب داروهای افسردگی با انواع مسکن ها
- مصرف همزمان دیگوکسین با وراپامیل یا کتوکونازول
- ترکیب داروهای کاهندهکلسترول (استاتین ها) با داروهای آنتی بیوتیک ضدقارچ مانند فلوکونازول
- مصرف تایلنول و داروهای سرماخوردگی حاوی استامینوفن به دلیل افزایش دوز استامینوفن باعث آسیب کبدی می شود.
- ترکیب گل راعی و داروی ضد سرفه مانند دکسترومتورفان
- ترکیب داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید با مکملهای کلسیم
- مصرف همزمان ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین
- مصرف وارفارین با برخی از آنتی بیوتیک ها مانند مترونیدازول و کلیندامایسین
- مصرف همزمان داروهای کاهنده فشار خون با دیورتیک ها (دارو های ادرار آور)
- مصرف گریپ فروت و داروهای کبدی
- مصرف داروهای ضد ویروسی همراه با داروهای ضد سرطانی باعث افزایش عوارض دارو و کاهش اثر درمانی می شود.
- مصرف همزمان فنی توئین با آنتی بیوتیک ها